بلاگ

به گزارش ایسنا، در تبریز چهار کارگاه‌ فرش‌بافی بزرگ وجود دارد که فرش‌هایی با متراژ بالا می‌بافند. به گفته برخی از بافندگان یکی از این کارگاه‌ها که دوست ندارند اسم‌شان آورده شود، عرب‌ها بیشترین مشتری فرش‌های دستبافت تبریز هستند. برخی از فوتبالیست‌ها و سیاستمداران از جمله یک وزیر دولت دهم نیز مشتری‌هایی بوده‌اند که یکی از این فرش‌ها را برای خودشان سفارش داده‌اند.

یکی از بافنده‌ها که ۳۳ سال سابقه بافتن فرش دارد، به ایسنا می‌گوید: عوارض بافتن فرش را در پیری متوجه می‌شویم، همان‌طور که در حال حاضر بسیاری از بافنده‌ها با آرتروز کمر و گردن دست و پنجه نرم می‌کنند و با این‌که پزشک‌شان توصیه کرده به استراحت نیاز دارند و نباید بافتن را ادامه دهند، اما باز هم این کار را انجام می‌دهند، چون کار دیگری ندارند.

بسیاری از بافندگان فرش تبریز این کار را از پدران‌شان به ارث برده‌اند و برخی از جوانان هم که به این کار رو آورده‌اند، به گفته خودشان، به‌دلیل فقر و نداشتن شغل به فرش‌بافی می‌پردازند.

از یکی از بافنده‌هایی که ۶۰ ساله است، می‌پرسم فرزندان‌تان هم می‌توانند فرش ببافند؟ او جواب می‌دهد: نه اجازه نمی‌دهم.

همین که با او گرم صحبت هستم بافنده کناری هم وارد بحث می‌شود و می‌گوید، خیلی از بافنده‌ها دیگر اجازه نمی‌دهند فرزندان‌شان این کار را انجام دهند، زیرا شغل پردردسری است و عاقبتی هم ندارد.

جوان‌ترین بافنده در یک کارگاه، ۲۵ ساله و مسن‌ترین آن‌ها ۷۲ ساله است. برخی از جوانان با آن‌که لیسانس یا فوق لیسانس دارند، در کارگاه‌های فرش‌بافی مشغول به کار می‌شوند، برخی از آن‌ها نیز عواملی مانند بی‌کاری و فقر را دلیل گرایش به این کار می‌دانند و تعداد کمی هم با توجه به علاقه‌شان ترجیح داده‌اند، فرش ببافند.

یکی از آن‌ها که از هفت سالگی فرش می‌بافد، اظهار می‌کند: با این‌که درآمد کمی دارم، اما از کارم راضی هستم. روزی هفت تا هشت ساعت پشت دار می‌نشینم  و روزانه پول می‌گیرم، بابت هر روز ۶۰ هزار تومان دریافت می‌کنم، اگر هم بیشتر ببافم، اضافه کار شامل حالم می‌شود.

بافنده دیگری چند مدرک قالی‌بافی دارد و به‌دلیل علاقه‌اش به فرش‌بافی رو آورده است. با آن‌که تراشکاری هم بلد است، اما ترجیح می‌دهد با همین حقوق کم در کارگاه فرش‌بافی کار کند.

او می‌گوید: مرسوم است کسی که در تبریز کار نداشته باشد، فرش‌بافی کند و قطعا اگر کار دیگری هم وجود داشت، بسیاری از جوانان به فرش‌بافی نمی‌پرداختند.

یکی دیگر از بافنده‌ها درباره فرشی که می‌بافد، بیان می‌کند: فرشی که می‌بافیم دوهزار مترمربع است و یک فرد عرب آن را برای یک مسجد هفت‌هزار متری در کشور امارات سفارش داده است. عرب‌ها از فرش‌های ایران استقبال خوبی می‌کنند، اما از زمانی که رابطه ایران و برخی از کشورهای عربی تیره شده، مشتری فرش‌های ایران هم کم شده است.

او ادامه می‌دهد: ما در قالی‌بافی هم امنیت شغلی نداریم و هر لحظه ممکن است به‌دلیل نبود مشتری، همین کار را هم از دست بدهیم. اگر هر فرشی را متری ۲۰ میلیون تومان بفروشند، سهم ما که کار اصلی را انجام می‌دهیم، روزانه ۵۰ هزار تومان است. ما باید هر روز ۱۸ هزار گره بزنیم تا بتوانیم این مبلغ را دریافت کنیم. این مبلغ دستمزد کسی است که تند می‌بافد و کسی هم که کند بافت است، روزانه ۴۵ هزار تومان می‌گیرد.

این هنرمند اضافه می‌کند: ما کسی را در این کارگاه داریم که ۷۰ سال سن دارد و چون کند می‌بافد، روزانه ۳۵ هزار تومان دستمزد می‌گیرد.  شما ظاهر قضیه و لباس‌های یک‌دست ما را می‌بینید. روزی که یک مهمان ویژه بخواهد از کارگاه دیدن کند، به ما سرشیر و عسل می‌دهند. بسیاری از ما با سابقه ۳۰ سال کار هنوز هم بیمه نیستیم. همه‌ی کارگاه‌های فرش‌بافی در تبریز به‌نحوی برده‌داری می‌کنند.

او می‌افزاید: متأسفانه این حوزه در کشور ما متصدی ندارد، حتی آرایشگاه‌های زنانه و مردانه هم صنف دارند، اما ما جایی را نداریم که بتوانیم به آنجا مراجعه کنیم و مشکلات کاری‌مان را مطرح کنیم. اگر من بخواهم به هر دلیلی کارگاهی را که در آن کار می‌کنم، عوض کنم، بیمه‌ام را قطع می‌کنند و اگر حتی کارگاه بعدی هم بخواهد من را بیمه کند، اداره بیمه می‌گوید باید ۲۳۰ هزار تومان را خودت بدهی و اجازه نمی‌دهد کارگاه مربوطه سهم بیمه من را بپردازد. این‌طور می‌شود که بسیاری از افراد با ۳۰ سال سابقه کار فقط ۱۳ سال سابقه بیمه دارند.

رییس اداره فرش تبریز در گفت‌وگو با ایسنا بیان می‌کند: ما در استان آذربایجان شرقی ۳۰۰ هزار بافنده داریم که بیشتر آن‌ها را مردان تشکیل می‌دهند و برخی از زنان هم در خانه مشغول به بافتن هستند. دستمزد آن‌ها نیز به روش خاصی که بین کارفرمایان و بافندگان وجود دارد، محاسبه می‌شود. برخی از آن‌ها به‌صورت قراردادی کار می‌کنند و همه‌ی بافنده‌ها بیمه هستند.

جعفر موذن ادامه می‌دهد: کارگران برای بافتن یک فرش دوهزار مترمربعی حدود پنج سال و در سه شیفت کار می‌کنند و اگر برای یکی از آن‌ها مشکلی پیش بیاید، یکی دیگر را جایگزین خودشان می‌کنند تا کار عقب نماند.

او اضافه می‌کند: چهار کارگاه بزرگ فرش‌بافی در تبریز وجود دارد که با متراژ بالا فرش می‌بافند و کارگاه‌های زیادی هم داریم که در متراژهای پایین ۱۵۰ تا ۴۸ مترمربعی فرش می‌بافند. در کارگاه‌های تبریز بیشتر از نقشه‌های سنتی و نخ ابریشم  استفاده می‌شود. برخی از فرش بافانی که با بازار کار می‌کنند، سلیقه‌ی بازار را هم در نظر می‌گیرند تا بتوانند طرح‌هایی را که بافته می‌شود به‌روز و نظر مشتری‌ها را جلب کنند.

شهر تبریز در تیرماه سال گذشته از سوی شورای جهانی صنایع دستی ((wcc به‌عنوان شهر جهانی فرش ثبت شد. معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور یکی از دلایل ثبت تبریز به‌عنوان شهر جهانی فرش را وجود کارگاه‌های زنده تبریز دانست و به ایسنا گفت: زمانی که کارشناسان ثبت از کشورهای گوناگون به ایران آمدند و کارگاه‌های فرش تبریز را دیدند، حیرت کردند.